KONKORDATO SÜRECİNİN KARŞILIKSIZ ÇEKLERE ETKİSİ

KARŞILIKSIZ ÇEK NEDİR?

Çek, ticari hayatta ödeme aracı olarak kullanılan, muhatabı banka olan bir kıymetli evraktır. Bir senedin çek olarak nitelendirilebilmesi için Türk Ticaret Kanununun 780. maddesinde yer alan unsurlara sahip olması gerekir. TTK ‘nın 781. maddesinde yer alan bazı istisnalar dışında bu unsurları taşımayan bir senet çeke bağlanan sonuçları doğurmayacaktır.

Çek üstünde karşılıksızdır işlemi yapılabilmesi için söz konusu çekin keşide tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edilmiş olması gerekmektedir. TTK ‘nın 796. maddesine göre çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Eğer çek ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenmiş ise düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtadaysa bir ay, ayrı kıtalardaysa üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.

Bir çekin düzenlenmesi için, muhatabın elinde düzenleyenin emrine tahsis edilmiş bir karşılık bulunması gerekmektedir. Üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edilen çekin kısmen veya tamamen karşılığı bulunmaması hali karşılıksız çek suçunu oluşturur ve ceza hukuku kapsamında yaptırıma tabidir. 5941 Sayılı Çek Kanununa göre çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur.

Karşılıksız çek ile karşılaşan banka çalışanının hamilin talepte bulunması halinde çekin arka yaprağına, banka tarafından ödenmesi gereken yasal miktar düşüldükten sonra karşılıksız kalan tutar açıkça belirtilerek, karşılıksızdır işlemi yapması gerekmektedir.

Hamil, çekin karşılıksız olduğunu öğrendikten sonra 3 ay ve her halükarda 1 yıl içerisinde şikâyette bulunduğu takdirde karşılıksız çek düzenleyen adına ceza davası açılır.

KONKORDATO NEDİR?

Borçlunun, borçlarını vadesinde ödeyememe tehlikesinde bulunduğu veya acze düştüğü durumda iflas etmekten kaçınarak alacaklıların alacağında indirim yapması suretiyle bir ödeme planı yapması ve bu şekilde borçlarını ödeyebilme imkanı bulmasıdır. Borçlu veya borçlunun iflasını talep edebilecek alacaklılardan herhangi biri konkordato talebinde bulunabilir.

KONKORDATONUN KARŞILIKSIZ ÇEKLERE ETKİSİ

Konkordato ilan etmiş olan bir kişiye karşı; daha önceden düzenlediği çeklerin, üzerinde yazılı düzenleme tarihinde karşılıksız kalması halinde, bu kambiyo senedinden doğan bir takip yapılamaz ve başlamış bir takip varsa durur. Zira borçlu, vadesi henüz gelmemiş bir çeki, ilgili tarihte ödeyemeyeceğini, ileri bir tarihte ödeyebileceğini konkordato ile önceden ilan etmekte ve kanun koyucu da belirli koşullar altında bu beyanı hukuka uygun kabul etmektedir.

Her ne kadar bu durumda karşılıksız çek suçunun maddi ve manevi unsurlarının oluştuğu söylenebilirse de, mahkemenin verdiği kararla birlikte artık bu fiilin hukuka aykırılığından bahsedilemeyeceğinden, suçun hukuka aykırılık unsuru gerçekleşmeyecek ve suç oluşmayacaktır. Konkordato ilanı bir nevi hukuka uygunluk nedeni sayılacaktır. (Yargıtay 19. Ceza Dairesi ‘nin 08 Temmuz 2020 Tarihli 31179 Sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan 2020/2053 E. , 2020/6650 K. sayılı kararı )

Konkordato başvurusunda henüz bir ret veya kabul kararı verilmemişse Mahkeme bu başvuruyu bekletici sorun yapıp konkordato sürecinin sonuna kadar beklemeli veya beraat kararı vermelidir.

Konkordato mühleti içerisinde çek düzenlemeye aykırı bir durum olmadığından bu sürede keşide edilen çeklerde düzenleyenin çekin karşılığını bulundurma sorumluluğu bulunmaktadır. Çekin karşılıksız kalması durumunda suçun unsurları oluşacak ve düzenleyen adına ceza sorumluluğu doğacaktır.

ÇEK KANUNU YENİ DÜZENLEME

Çek Kanununa 25/03/2020 tarihinde torba yasa kapsamında geçici madde 5 eklenmiştir. Günümüzde yaşanan COVID19 pandemi sebebiyle getirilen ilk düzenlemeye göre;

Karşılıksız çekten hüküm giyen kişi tahliye edilecek ve tahliye tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının 10’da 1’ini alacaklıya ödemek zorunda kalacaktır. Kalan kısım ise maddede tanınan 1 yıllık sürenin bitiminden itibaren ikişer ay arayla 15 eşit taksitle ödenecektir. Bu durumda mahkemece, ceza mahkûmiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecektir.

Borcun 10’da 1’ini ödemek için verilen ve 26 Haziran ‘da son bulacak olan 3 aylık süre birçok kişiyi mağdur ettiğinden yeni bir düzenleme ile 1 yıla çıkarılmıştır. Gerekçe olarak ise borçlunun ekonomik faaliyetlerini gerçekleştirerek ödeme imkânını güçlendirmesi ve alacaklıya da alacaklarını tahsil imkânı sağlanması gösterilmiştir. Son düzenleme ile;

Borçlu infazın durdurulduğu tarihten itibaren en geç 1 yıl içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının 10’da 1’i ödeyecek, kalan kısım ise 1 yılın sonunda 2 ay aralıklarla 15 taksite bölünerek ödenecektir.

Taksitlerden bir tanesinin ödenmemesi durumunda söz konusu taksit kalan ayların sonuna eklenerek ödenecektir. İkinci kez bu durumun tekrarlanması halinde alacaklının şikâyeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına karar verilir.

Ödeme gerçekleşmezse yine alacaklının şikâyeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına karar verilir.

Stj. Av. Vildan Ezgi IŞIK