MADEN RUHSAT SAHİPLERİNİN KAMULAŞTIRMA TALEBİ

MADEN HAKKI

3213 Sayılı Maden Kanunu’nun 3. maddesinde yer aldığı üzere maden hakları; madenlerin aranması, bulunması, görünür rezervinin geliştirilmesi ve işletilebilmesi için verilen izinler ve maden yataklarının bulunmasına yardımcı olanlara tanınan maddî imkânlardır. Maden hakları gerçek veya tüzel tek kişi adına verilir. Buna göre maden hakları, medeni hakları kullanmaya ehil T.C. vatandaşlarına, tüzelkişiliği haiz şirketlere, bu hususta yetkisi bulunan kamu iktisadi teşebbüsleri ile müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile diğer kamu kurum, kuruluş ve idarelerine verilir.

Maden Kanunu’nun 2. maddesinde 6 ana grupta sayılan madenlerin aranması ve işletilmesi için talep üzerine Genel Müdürlükçe verilen belgeye ruhsat denir. Maden hukukunda nitelik olarak iki çeşit ruhsat bulunmaktadır:

1- Arama Ruhsatı: Belirli bir alanda maden arama faaliyetlerinde bulunulabilmesi için verilen yetki belgesidir

2- İşletme Ruhsatı: İşletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi için verilen yetki belgesidir.

KAMULAŞTIRMA USULÜ

Özel hukuk tüzel kişisi tarafından alınan ruhsat neticesinde yürütülen madencilik faaliyetlerinde arazi üzerinde bulunan özel mülkiyet altındaki taşınmazların faaliyete konu edilebilmesi için alınması gereken kamulaştırma kararı yalnızca işletme ruhsatı sahipleri tarafından talep edilebilir. Arama ruhsatı sahipleri tarafından kamulaştırma talep edilmesi mümkün değildir.

Ruhsat alanında kalan özel mülkiyet arazilerinde yapılacak madencilik faaliyeti için alınması gereken kamulaştırma kararından önce taşınmazın maliki olan tarafla öncelikli olarak anlaşma yoluna gidilmesi gerekmektedir. Bu hususta ruhsat sahibi taşınmaza ilişkin talebi ile taşınmaza biçtiği satış bedelini Noter aracılığıyla ihbarname yoluyla taşınmaz malikine bildirmelidir. Söz konusu ihbarnamenin 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilmesi gerekir. Bila tebliğ halinde yine Noter aracılığı ile ilanen tebliğ yoluna gidilmesi gerekir.

Taraflar arasında anlaşma sağlanamaması halinde ruhsat sahibi Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne başvurarak Maden Kanunu madde 46’da yer alan kamulaştırma talebinde bulunmalıdır. Maden Yönetmeliği’nin 74. maddesinin 2. bendinde sayılan, talepte bulunurken sunulması gereken belgeler şunlardır:

“(2) Kamulaştırma talebi, ruhsat sahibince aşağıdaki belgelerle Genel Müdürlüğe yapılır:

a) Kamulaştırma talebi ile ilgili dilekçe,

b) Tüzel kişilerde kamulaştırma ile ilgili karar,

c) Kamulaştırılması düşünülen alanın imar ve kullanım durumu, süresi, rezerv durumu, kamulaştırma sonrası ruhsat alanındaki faaliyetlerin ekonomiye katkısı ile ilgili karşılaştırmalı bilgileri içeren proje,

ç) Kamulaştırılması talep edilen alan ve bu alan üzerindeki taşınmazların miktar ve nitelikleri, bu alanın 6 derecelik dilime esas koordinatları, sahiplerinin isim ve adresleri, arazilerin tapu ve çap suretlerini gösterir tapu sicilinden onaylı listesi,

d) Taşınmaz üzerinde kamulaştırma sonrası yapılması düşünülen üretim tesisleri ve işletmenin durumunu gösterir vaziyet planı,

e) Üretimden sonra arazinin restorasyonu hakkındaki bilgileri ve haritası,

f) Ruhsat sahibince kamulaştırılması istenilen arazi sahiplerine anlaşmak üzere noter aracılığı ile yapılmış 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre gönderilen ihbarname,

g) Kamulaştırılması talep edilen arazinin çevresindeki yerleşim alanları ve arazi konumları.”

Ancak başka bir yerden de temini sağlanabilecek olan I. Grup madenler ve mıcır ile kaba inşaat, baraj, gölet, liman, yol gibi yapılarda kullanılan her türlü yapı hammaddesi için kamulaştırma hükümleri uygulanmaz.(Maden Kanunu m.46/son)

Talep üzerine kamulaştırılması istenen taşınmaz Genel Müdürlükçe oluşturulacak heyet ile yerinde tetkik edilir. Bu konuda oluşacak masraflar talepte bulunan ruhsat sahibi tarafından ödenir. Yönetmeliğin 63. maddesine göre değerlendirme yapılırken;

- Kamulaştırılması istenilen alandaki madenin işletme projesi ve rezerv durumu,

- Bu alandaki madenin üretilip üretilmemesi durumunda bölgeye ve ülke ekonomisine fayda ve zararları,

- Kamulaştırılması talep edilen alan dışında ruhsat sahası içinde başka alanlardaki rezerv durumuna göre üretim olanakları,

- Bölgedeki alternatif üretim alanları,

- Mülk sahibinin kayıpları, mülk sahibinin kamulaştırma sonrası sürdüreceği ekonomik faaliyet ve kamulaştırmadan nasıl etkileneceği ile ilgili hususlar,

- Kamulaştırılması talep edilen alanın çevre ile ilişkileri gibi teknik ve sosyal içerikli tüm etkenler göz önüne alınarak karar verilir.

Genel Müdürlükçe oluşturulan heyet tarafından değerlendirme sonucunda kamulaştırma için gerekli şartların oluştuğu kanaatine varıldığı takdirde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından kamu yararı kararı verilir. Bakanlık tarafından alınan kamu yararı kararları ilgili valiliğe gönderilir. İlgili valilik, Kamulaştırma Kanunu uyarınca kamulaştırma işlemlerini sonuçlandırır.(Maden Yönetmeliği m.75/8) Söz konusu kamulaştırma kararı sonucunda taşınmazın kayıtlı olduğu tapu siciline bildirim ile üzerine şerh konularak, taşınmaz Hazine adına tescil edilir. Tescil edilmesinin akabinde taşınmazın ruhsat sahibine tahsisi sağlanır. Böylece ruhsat sahibi bakımından bir eşyaya bağlı borç durumu oluşmaktadır.

Kamulaştırılması istenen taşınmaz üzerinde öncelikle Kamulaştırma Kanunu’nun 8. maddesinde yer alan satın alma usulü uygulanmalıdır. Bu suretle idare, taşınmazın bedelini ödeyerek satın almak veya başka taşınmaz malla trampa yoluyla devralmak istediğini resmi taahhütlü bir yazıyla malike bildirir. Malik ile anlaşma sağlanamaması halinde Kamulaştırma Kanunu’nun 10. maddesine göre idare, taşınmaz malın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesine müracaat ederek taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin ödenmesi karşılığında, idare adına tesciline karar verilmesini ister.

Hazine adına kamulaştırılan ve tahsisi işletme ruhsatı sahibine sağlanan taşınmaz için gerekli masraflar ve kamulaştırma bedeli işletme ruhsatı sahibi tarafından ödenir. (Maden Kanunu m.46/6) Madencilik faaliyetlerinde kullanılmak üzere taşınmazın tahsisi, ruhsatın geçerlilik süresi boyunca devam edecektir. Ruhsatın herhangi bir sebeple sona ermesi halinde yapılan tahsis de sona erecektir. (m.46/7) Kamulaştırılan taşınmazın, maden işletme faaliyetleri için lüzum kalmadığının Genel Müdürlükçe tespiti halinde, Kamulaştırma Kanunu’nda öngörülen usul ve esaslara göre belirlenecek rayiç bedeli ödenmek kaydıyla kamulaştırılan yerin eski sahibine iade edileceği hususu, ruhsat sahibi ve taşınmazın eski sahibine tebliğ edilir. Eski sahibinin taşınmazı altı ay içerisinde almak istememesi durumunda taşınmaz Hazineye kalır.(m.46/8)

Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde ruhsat sahibince, kamulaştırılan alanın kamulaştırma amacına uygun olarak hiçbir faaliyet veya tesisat yapılmayarak taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte iade ederek, taşınmaz malını geri alabilir. (Maden Yönetmeliği m.75/5)

Maden Kanunu’nun 10. maddesinin 7. fıkrasında yer aldığı üzere ruhsat sahibinin kamulaştırılan alanı kamulaştırma amacı dışında kullanması ve/veya ruhsat alanını madencilik faaliyetleri dışında kullanması ve/veya kullandırması haksız yere hak iktisabı sayılır ve Yönetmeliğin 75. maddesinin 4. fıkrasına göre bu alanda kamulaştırma amacı dışındaki faaliyet durdurulur.

Stj. Av. Vildan Ezgi IŞIK